Macəra dolu Amerika bu dəfə İrandabackend

Vaşinqton düşən Ukrayna təyyarəsinin fonunda İranda baş verənləri ətraflı araşdırmağı və sərnişin Boeing-737-yə raket hücumu üçün məsul olanların cəzalandırılmasını tələb edən kütləvi tələbə etirazları başladı. ABŞ prezidenti Donald Trump, ABŞ-ın İran nümayişlərini yaxından izlədiyini söylədi.
Xatırladaq ki, daha əvvəl İran silahlı qüvvələrinin təsadüfən təyyarədə 176 sərnişini olan bir Ukrayna təyyarəsini vurduğunu etiraf etdi. Prezident Həsən Ruhani, “insan səhvlərinə görə atılan raketlərin” Boeing 737-ni məhv etdiyini söylədi.

“Yeni Gündem”-in məlumatına görə, Kanadanın Baş naziri Justin Trudeau, İrandan qəza ilə əlaqədar “tam aydınlıq” verməsini tələb etdi. İranın ali lideri Ayətullah Əli də baş sağlığı verib və silahlı qüvvələrə bu cür fəlakətin bir daha baş verməməsi üçün bütün “çatışmazlıqları” aradan qaldırmağı tapşırıb və Tehran arasındakı vəziyyətin gərginləşməsi dünya bazarlarında neftin bahalaşmasında özünü göstərir. Azərbaycan iqtisadiyyatının böyüməsi üçün mənfi nəticələr gözlənilmir.
Neftin dünya bazarlarında qiyməti İranın ABŞ-ın İraqdakı hərbi bazasına vurduğu raket zərbəsi aralığında 70 dollardan satılır. Bu baş vermiş vəziyyətdən Azərbaycana dollar axınının artacağını vəd edir. İranın ABŞ bazalarına hücumu Yaxın Şərqdəki amerikalılara qarşı müharibənin yalnız başlanğıcıdı. ABŞ bazalarının yerləşdiyi bölgədəki bütün ölkələri hədəf aldığı barədə xəbərdarlıq edib. Bu vəziyyətdə Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri (BƏƏ), Səudiyyə Ərəbistanı, Oman , Küveyt, Qətər və hətta Türkiyə haqqında danışa bilərik.
ABŞ və İran arasındakı qarşıdurmanın daha da inkişaf etdiyi təqdirdə qara qızılın bir barrelinin qiyməti 100 dolları keçə bilər. İran tərəfindən təhdid olunan ölkələrin siyahısında neft və qazın aparıcı ixracatçıları yer alır.

Qeyd edək ki , Azərbaycanın 2020-ci il dövlət büdcəsində və Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Fondunun büdcəsində gəlir hesablanarkən Azərbaycan neftinin proqnoz qiyməti bir barel üçün 55 dollar səviyyəsində müəyyən edilir. Eyni zamanda, Azərbaycan ixracatının 90% -dən çoxu karbohidrogen ehtiyatlarıdır, bunun 76% -dən çoxu birbaşa xam neftə ixrac olunur. İndiki zamanda yüksək keyfiyyətli Azərbaycan nefti dünya bazarlarında bir barel üçün 70 dollardan çox qiymətə satılır . Bu da dövlət büdcəsində və gəlirləri ilə proqnozlaşdırılan qiymətdən çox olacaq və bu bizim bazara müsbət təsir edəçək və ölkənin neft satışından əldə etdiyi gəlirlər artarsa, milli valyutanın həddindən artıq möhkəmlənməməsi üçün Dövlət Neft Fondunun aktivlərinin artırılması üçün istifadə ediləcəkdir:

Birincisi, neftin qiymətinin kəskin sürətlə artması dünya iqtisadiyyatını ləngidə bilər, lakin bu il üç faiz artacağı proqnozlaşdırılan Azərbaycan iqtisadiyyatına birbaşa və mənfi təsir göstərməməlidir. Bu, ilk növbədə Avropa ölkələrindən Azərbaycan enerjisinə tələbatın artmaqda davam etməsi ilə əlaqədardır.

İkincisi, qeyri-neft sektoru məhsullarının istehsalı ilk növbədə yerli bazarın ehtiyaclarını ödəməyə yönəldilmişdir .

Üçüncüsü, Rusiya qeyri-neft sektorundakı Azərbaycan məhsullarının əsas bazarıdır, ehtiyacları İran ətrafındakı vəziyyətlə heç bir bağlı deyil.

Bu baş verən hadisələr Azərbaycan iqtisadiyyatının sabitliyinə tək təhlükə ABŞ-dan geniş miqyaslı raket hücumları halında ekoloji zərbə və İranın şimal hissəsindən qaçqın axını ola bilər və nə zamansa ayrılmış həmvətənlərimizin qovuşmağı ola bilər. ABŞ çox güman ki, quruda əməliyyat keçirmək üçün İrana qarşı vahid cəbhə təşkil edə də bilər etməyə də bilər. İranın özündə isə üsyanlar ikili təşkil edir.

 

Aytən Qulamova