Ölkəmizin coğrafi xüsusiyyətləri, Avropa və Asiyanın ən iriiqtisadi inkişaf etmiş ölkələri arasında yerləşməsi beynəlxalqnəqliyyat şəbəkəsində iştirak üçün real zəmin yaradır. Əsasistehsalçı və ən böyük istehlakçı regionları arasında yükaxınlarının artımını nəzərə alaraq, Azərbaycanın nəqliyyatsiyasətinin əsas məqsədi nəqliyyat infrastrukturunun gələcəkinkişafı olaraq qalır. Azərbaycan Şərq-Qərb və Şimal-Cənubnəqliyyat dəhlizlərinin kəsişməsində yerləşir və əlverişligeostrateji mövqeyə malikdir.
Son 19 ildə ölkədə nəqliyyat infrastrukturunun inkişafı iləbağlı irimiqyaslı layihələr həyata keçirilib, bu sahəyə böyükdövlət investisiyaları qoyulub. Xüsusilə Gürcüstan, Rusiya vəİran istiqamətində avtomobil və dəmir yollarının beynəlxalqstandartlar əsasında yenidən qurulması, Bakıda və regionlardabeynəlxalq hava limanlarının, Bakı Beynəlxalq Dəniz TicarətLimanının tikintisi, Şərq-Qərb və Şimal-Cənubistiqamətlərinin inkişafı nəqliyyat dəhlizləri, həyata keçiriləntədbirlər Azərbaycanın nəqliyyat infrastrukturunun inkişafında mühüm rol oynayıb, eləcə də ölkənin tranzit potensialını daha da gücləndirib.
Şərq-Qərb və Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizlərininkəsişməsində yerləşən və əlverişli geostrateji mövqeyə malik Azərbaycanda nəqliyyat dəhlizlərinin inkişafı ilə bağlı son illərdə görülən işlər xüsusi diqqətə layiqdir. Xüsusilə, Şərq-Qərb nəqliyyat dəhlizi Çin və Avropa arasında ən qısamarşrutdur, tranzit və yüklərin daşınması baxımındansəmərəlidir. Ölkə Prezidenti İlham Əliyevin təşəbbüsüsayəsində əhəmiyyətinə görə “Dəmir İpək Yolu” adlandırılan Bakı-Tbilisi–Qars dəmir yolu xəttinin istifadəyə verilməsi, yükləri quru yolla birbaşa Avropaya çatmasına imkan yaradıb. Avropanı Asiya ilə birləşdirən ən qısa və etibarlı yol olan Bakı-Tbilisi–Qars dəmir yolunun istifadəyə verilməsi ilə Şərq-Qərb beynəlxalq nəqliyyat dəhlizi ilə konteyner daşımalarınınəhəmiyyətli dərəcədə artmasına nail olunub.
Eyni zamanda Azərbaycan alternativ dəhlizlərdən üstünlüyəmalik olan Şimal-Cənub Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizinininkişafı istiqamətində də ciddi işlər görüb. Bu layihəninnəticəsi olaraq Fars körfəzindən Rusiyaya, eləcə də Şərqi vəŞimali Avropa ölkələrinə yüklərin daşınması daha səmərəliolmuşdur, Şimal-Cənub dəhlizinin Azərbaycan ərazisindənkeçən infrastrukturu daha da inkişaf etdirilməkdədir. Şimal-Cənub Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizi yük və sərnişindaşımalarının əhəmiyyətli dərəcədə artmasına imkan verənböyük siyasi və iqtisadi əhəmiyyətə malikdir.
Ölkəmizin tranzit sahəsində potensialının reallaşdırılmasıbaxımından Çinin “Bir kəmər, bir yol” layihəsi ölkə üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycan bu strategiyanıdəstəkləyən ilk ölkələrdən biridir. İpək Yolu İqtisadiKəmərinin birgə təşkil olunmasına dair Anlaşma Memorandumu ölkə başçısının 2015-ci ildə Çinə rəsmi səfərizamanı imzalanıb.Hazırda dünya ölkələri həmin marşrutunəldə edilməsi üçün çox ciddi siyasi və iqtisadi mübarizəyəbaşlayıb. Çünki bu yolun keçdiyi ölkələr külli miqdarda gəlirəldə edəcəklər, bu isə onların inkişafına təkan verəcək
Prezident İlham Əliyevin uzaqgörən siyasət yürütməsinəticəsində vaxtında lazımi tədbirlər görülüb. Belə ki, bizim Xəzər dənizində yükdaşıyan gəmilərdən ibarət nəhəngdonanmamız mövcuddur. Donanmanın tərkibində Xəzərinşərq sahilindən sol sahilinə yük daşımaq üçün bərəgəmilərimiz kifayət qədərdir. Bundan başqa Ələt BeynəlxalqTicarət Limanında nəhəng gəmilərin yan alaraq yükünü doldurulub-boşaldılması üçün hər cür şərait yaradılıb, bu yüklərin Avropaya daşınması üçün Bakı-Tbilisi–Qars dəmiryolu çəkilib.Azərbaycanın 44 günlük Vətən müharibəsindəkiqələbəsi yeni reallıqlar yaratmışdır.
Azərbaycan Xəzər dənizində ən güclü dəniz donanmasına malikdir. 260+300 gəmidən ibarət donanma Xəzərdəyükdaşımalarının təşkili üçün xüsusi rol oynayır. Ölkəərazisində altı beynəlxalq hava limanı fəaliyyətgöstərir.Azərbaycan yerləşdiyi coğrafiyanın nəqliyyat-tranzitimkanlarının genişləndirilməsinə yönələn bütün təşəbbüsləridəstəkləyir, eləcə də bu məqsədlə reallaşdırılan layihələrdəyaxından iştirak edir.
Strateji baxımdan mühüm geosiyasi məkanda – ŞərqdənQərbə və Şimaldan Cənuba uzanan çox mühüm beynəlxalqnəqliyyat-kommunikasiya dəhlizlərinin kəsişməsindəyerləşməsi Azərbaycanı əsrlərboyu transmilli dünya güclərininxüsusi maraq dairəsində saxlamışdır. Əlverişli geosiyasi vəcoğrafi mövqe Azərbaycana malik olduğu zənginkarbohidrogen ehtiyatları qədər yeni dividendlər qazanmaqşansı yaratmışdır. Həm Ümummilli Lider Heydər Əliyev, həmdə Prezident İlham Əliyev mövcud reallığı müstəqilAzərbaycan dövləti üçün əsas şanslardan biri kimi düzgün dəyərləndirərək, ötən 25 ildə bundan həm yeni neft strategiyasının, həm də transmilli nəqliyyat-kommunikasiyasiyasətinin həyata keçirilməsində başlıca amil kimi məharətləistifadə etmişlər. Hazırda Azərbaycanın dünya dövlətləri, gücmərkəzləri ilə münasibətlərinin təməlində məhz üstün geosiyasi, geoiqtisadi və coğrafi reallıqlar dayanır ki, bu da müvafiq olaraq ölkənin strateji maraqlarının yüksək səviyyədətəmin olunmasında aparıcı rol oynayır.
Məlumdur ki, TRASEKA layihəsinin də əsastəşəbbüskarlarından biri Ümummilli Lider Heydər Əliyevolmuşdur. Məhz Onun təşəbbüsü ilə 1998-ci il sentyabrın 7-8-də Bakı şəhərində 9 ölkənin (Azərbaycan, Türkiyə, Gürcüstan, Ukrayna, Moldova, Rumıniya, Bolqarıstan, Özbəkistan, Qırğızıstan) dövlət başçılarının, 13 beynəlxalq təşkilatın və 32 dövlətin nümayəndə heyətlərinin iştirakı ilə tarixi İpəkYolunun bərpasına həsr olunmuş beynəlxalq konfranskeçirilmiş və yekunda Avropa İttifaqının TRASEKA proqramıəsasında “Avropa-Qafqaz-Asiya dəhlizinin inkişafı üzrəbeynəlxalq nəqliyyat haqqında Bakı Bəyannaməsi vəÇoxtərəfli Saziş” imzalanmış, TRASEKA-nın Daimi Katibliyinin Bakı şəhərində yerləşdirilməsi qərara alınmışdır. Həmin dövrdə bəzi regional və beynəlxalq dairələrin əsassızqısqanclığına baxmayaraq, TRASEKA layihəsinin qədim İpəkYolu üzərində yenidən qurularaq əksər region ölkələri üçün çox böyük əhəmiyyət kəsb etməsi sübuta yetirilmişdir. Bu layihənin cəlbediciliyi, ilk növbədə, onunla ölçülürdü ki, o, eyni zamanda, Rusiyanın, Mərkəzi Asiya ölkələrinin – Türkmənistan, Qazaxıstan, Özbəkistan, Qırğızıstan vəTacikistanın, həmçinin Əfqanıstanın daha əlverişli dəhlizvasitəsilə Avropa və dünya bazarlarına, o cümlədən geriyəçıxışını asanlaşdırırdı, onların ticarət əlaqələrinin, iqtisadiyyatlarının inkişafına, dünya iqtisadiyyatı iləinteqrasiyasına mühüm şərait yaradırdı.
təhlükəsizlik sahəsində hamılıqla beynəlxalq hüquqnormalarına əməl etmək və s. İbarətdir.
Azərbaycan “Şimal-Cənub” nəqliyyat dəhlizinin xüsusiəhəmiyyətini nəzərə alaraq, son dövrdə İran və Rusiyaistiqamətində yeni kommunikasiyaların yaradılmasına xeyliinvestisiya yatırmışdır ki, bu da ölkənin beynəlxalq aləmdəkietibarlı tərəfdaş imicini gücləndirmişdir. Bundan əvvəl, ölkəmizin liderliyi ilə BTQ-nin və Bakı Beynəlxalq DənizTicarət Limanının tikilib istifadəyə verilməsi, bu məkandaazad iqtisadi zonanın yaradılması, Azərbaycanı bir tərəfdənMərkəzi Asiyanı Qərblə (Türkiyə və Avropa İttifaqı), digərtərəfdən Cənubi Asiyanı (İran və Hindistan) Şimallabirləşdirən nəqliyyat qovşağının mərkəzinə çevirmişdir. Hazırda beynəlxalq siyasi arenada baş verən gərginliklər“Şimal-Cənub” layihəsinin reallaşması işini bir qədərgecikdirsə də, bu problemin Azərbaycanla bağlı olmadığı aydındır. Azərbaycan Respublikası öz öhdəsinə düşən bütün infrastruktur layihələrini uğurla həyata keçirmiş və istismara qəbul etmişdir.
Zərinə Hümbətova— Azərbaycan Dövlət PedaqojiUniversiteti, YAP üzvü, Nəsimi rayon gənci