Azərbaycanda təhsil pulsuz olsa da, pullu fəaliyyət göstərən özəl məktəblər də az deyil.Bu gün ölkəmizdə ümumilikdə 32 pullu məktəb fəaliyyət göstərir. İllik ödənişi kifayət qədər yüksək olan bu məktəblərdə ödənilən məbləğə səhər və günorta yeməyi, kitablar və dəftərlər, məktəbli forması, dərsdən sonra məşğələ prosesi, bəzilərində isə nəqliyyat xərcləri də daxildir. Həmçinin, bu məktəblərin bəzilərində qiymətlər ibtidai və yuxarı sinif şagirdləri üçün fərqlidir. “Cebheinfo.az” həmin məktəblərdən bəzilərinin qiymətini araşdırıb. “Sabis Sun” Beyəlxalq Məktəbi. Burada illik təhsil haqqı 17 000 manatdan başlayır. Məktəbdə tədris yalnız ingilis dilində aparılır. Həmçinin, məktəbdəki müəllimlərin 90 faizə qədəri əcnəbidir.
“Baku Oxford School”. Burada da təhsilin illik qiyməti 17 000 manata qədərdir. Məktəbdə yalnız ingilis dilində aparılan tədris metodikası var.
Müasir İnnovasiyalar Liseyi. Burada həm Azərbaycan, həm ingilis dili üzrə bölmə var və qiymət də buna uyğun dəyişir. Ümumilikdə təhsil haqqı 6500 manatdan 8500 manata qədər dəyişir.
XXI Əsr Beynəlxalq Təhsil və İnnovasiya Mərkəzi. Burada isə təhsil haqqı hər kəs üçün eynidir. Yalnız bölmələrə görə qiymət dəyişir. Azərbaycan bölməsində təhsil haqqı 8800, ingilis dili bölməsində 12800 manatdır.
Avropa Azərbaycan Məktəbi. Burada da illik təhsil haqqı olduqca yüksəkdir. İbtidai siniflər üçün məbləğ 11 250 manat, yuxarı siniflər üçün isə 17 150 manatdır. Qeyd edək ki, ümumilikdə qiymətlər məktəblərin öz daxili qaydaları əsasında tənzimlənir.
O da məlumdur ki, özəl, bahalı məktəblərdə təhsil özəl məktəblərdə təhsil dövlət məktəblərindən nəqliyyat xidməti, qidalanma, dərsdən sonra əlavə dərnək və məşğələlər, əlavə olaraq 2-3 xarici dilin öyrədilməsi və ya tədrisin yalnız xarici dildə aparılması ilə fərqlənir. Lakin bu məktəblərdə qiymətlər heç də hər kəs üçün əlçatan deyil. Valideynlər təhsilhaqlarının verilən xidmətdən çox yüksək olduğunu düşünürlər. Məsələn, bir müddət əvvəl sosial şəbəkələrdə müzakirə mövzusuna çevrilən özəl məktəblərdən biri Azərbaycan Beynəlxalq Məktəbidir (“TISA International School of Azerbaijan”) Belə ki, sözügedən məktəbdə illik təhsilhaqqının 43673 manat olduğu bildirilir.
Bir çox mütəxəssislər hesab edir ki, Azərbaycanda özəl təhsilin keyfiyyəti tələb olunan məbləğə uyğun deyil. Qiymətlərin bu qədər süni olaraq artırılması həmin məktəblərə təklifin çox olması ilə bağlıdır. Mövzu ilə bağlı təhsil eksperti Adil Vəliyev “Yeni Müsavat”a açıqlamasında bildirib ki, özəl məktəblərin təhsil haqlarının bir-birindən fərqli olmasının səbəbi onların müəyyən etdiyi tədris proqramı və xaricdə təhsil imkanlarıdır: “Adətən, bu məktəblərdə təhsil alan şagirdlər və onların valideynləri xaricdə təhsil imkanı haqqında düşünürlər. Çünki bu cür özəl məktəblərdə bəzi beynəlxalq imtahan mərkəzlərin nümayəndəlikləri var. Həmçinin tədris proqramları da birbaşa beynəlxalq standartlara uyğun olduğu üçün bu fərqlilik birbaşa təhsil haqqına təsir edir. Dövlət məktəblərində təhsil alan şagirdlərin əksəriyyəti yalnız Azərbaycanda təhsil almaq haqqında düşünür. Lakin özəl məktəblərdə təhsil alan şagirdlər artıq gələcək planlarını xaricdə təhsil almaq üstündə qurub. Sözsüz ki, burada attestatla xaricdə təhsil almaqdan söhbət getmir. Beynəlxalq imtahanlarda iştirak edərək, xaricdə top universitetlərə daxil olmaqdan söhbət gedir”.
Adil Vəliyev özəl məktəblərin illik təhsil haqlarının kifayət qədər baha olduğunu vurğulayıb: “Ola bilər ki, illik 18 000 manat olması normal hesab olunsun, amma 20 000, 30 000 olması çox yüksəkdir. Lakin qeyd etdiyim kimi, bura şagirdlərin qidalanması, xüsusi dərs vəsaitləri də daxildir. Bununla belə, həmin şagirdlər buraxılış və yaxud qəbul imtahanları verəndə nəticələri o qədər də ürəkaçan olmur. Çünki bu şagirdlər xaricdə təhsil almağı düşünülər və onların hazırlaşdığı xüsusi müəyyən imtahan, tədris proqramı var ki, bu proqram da Azərbaycan tədris proqramından tamamilə fərqlidir”.
Təhsil eksperti Elçin Əfəndi isə qeyd edir ki, özəl məktəblərdə təhsilhaqqı hər il artırılır: “Əlbəttə ki, qiymətlərin baha olmasının səbəbi özəl təhsil müəssisəsinin təqdim etdiyi qiymətlər paketindən asılıdır. Məsələn, elə müəssisələr var ki, onlar servis xidməti, dərsdən kənar məşğələlər təşkil edir, səliqəli və komfortlu auditoriyaları var. Bura həmçinin şagird qidalanması və digər məsələlər də daxildir. Eyni zamanda özəl təhsil müəssisələri arasında rəqabətlilik var deyə əksər hallarda biri digərindən daha üstün xidmət təklif etməyə çalışır və nəticədə həmin xidmətin tətbiqi əlavə maliyyə artımına səbəb olur.
Fikrimcə, özəl məktəblər illik təhsil haqlarını ildən-ildə artıran zaman buna paralel olaraq təhsilin keyfiyyətinin də yüksəldilməsinə çalışmalıdırlar. Lakin biz müşahidə edirik ki, bəzən özəl məktəblərin məzunlarının əldə etdiyi nəticələr hansısa ucqar, dağ kəndinin şagirdinin nəticələri qədər olur. Və yaxud bəzən rayonlardan olan abituriyentlərin imtahan nəticələri özəl təhsil müəssislərinin məzunu olan abituriyentlərdən daha yüksək olur. Bu baxımdan hesab edirəm ki, burada təkcə müəyyən xidmətlər üzrə keyfiyyəti yüksəltmək kifayət etmir, eləcə də müvafiq bilik və bacarıqların formalaşması istiqamətində informasiyanın düzgün ötürülməsi, keyfiyyətli təhsilin təqdim olunması ön plana çıxmalıdır. Yalnız belə olan halda özəl təhsil müəssisələrinin rəqabət mühiti daha da inkişaf edə bilər”.
