Azərbaycan-Gürcüstan münasibətləri təkcə coğrafi yaxınlıqla bağlı deyil. Bu, belə desək, “ümumi tale”dir. Hər iki dövlət illər boyu eyni təhlükə, işğal altında idi, hər iki dövlət eyni imperiyanın tərkibində idi. Onlar yaxın keçmişdə eyni siyasi-ideoloji sistemin bir hissəsi idilər. Müstəqillik də analoji proseslərlə əldə olunub. Gürcüstanın da, Azərbaycanın da müstəqillik mübarizəsi ilə yanaşı, ərazi bütövlüyü problemi də var idi. Hər iki ölkənin bəzi əraziləri qonşu dövlətlərin işğalı altındadır. Amma mövcud problemlərə baxmayaraq, Azərbaycan və Gürcüstan gərginliyə meylli ölkələr kimi tanınmır. Əksinə, əməkdaşlıq etmək, regional və beynəlxalq sülh uğrunda mübarizəyə töhfə vermək istəyir.
“Yeni Gundem” xəbər verir ki, Azərbaycan-Gürcüstan münasibətləri təkcə bu iki ölkə üçün deyil, bütün region üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Azərbaycan və Gürcüstanın iştirakı ilə həyata keçirilən layihələr təkcə bu iki ölkənin marağına deyil, həm də qlobal enerji təhlükəsizliyinə layiqdir. Gürcüstan və Azərbaycanın həyata keçirdiyi nəqliyyat layihələri Uzaq Şərqlə Avropanın ən qərb nöqtələrini birləşdirən transmilli layihələr kimi qlobal əhəmiyyətə malikdir.
Münasibətlərin tarixinə nəzər salsaq, asanlıqla görərik ki, hələ 1918-ci ildə Gürcüstan və Azərbaycan çar Rusiyasından ayrıldıqdan sonra Zaqafqaziya pəhrizində bir yerdə olublar. Seymin dağılmasından sonra da Azərbaycanla Gürcüstanın münasibətləri digər ölkələrlə müqayisədə daha çətin idi. Təsadüfi deyil ki, Azərbaycan və Gürcüstan Rusiya tərəfindən işğal edildikdən sonra Azərbaycan və Gürcüstan diasporu işğalın aradan qaldırılması istiqamətində xarici ölkələrdə ümumi koordinasiyalı fəaliyyətlə məşğul olub. Sovet İttifaqı dövründə Azərbaycanla Gürcüstan arasında əla münasibətlər var idi.
1991-ci ildən sonrakı dövrdə Azərbaycan-Gürcüstan münasibətləri dinamik və müsbət xarakter daşıyırdı. Müstəqilliyin ilk illərində Gürcüstanda gedən vətəndaş müharibəsi təkcə bu ölkə üçün deyil, Azərbaycanla münasibətlər üçün də zərərli olub. Azərbaycanda Heydər Əliyev, Gürcüstanda Eduard Şevardnadze hakimiyyətə gəldikdən sonra ikitərəfli əlaqələr möhkəmlənib.
İki dövlət arasında diplomatik əlaqələr 1992-ci il noyabrın 18-də qurulub. Bundan sonra 1993-cü il fevralın 3-də ölkələr arasında müxtəlif istiqamətləri tənzimləyən 18 müqavilə və saziş imzalandı. Bunlardan: Azərbaycan Respublikası ilə Gürcüstan Respublikası arasında dostluq, əməkdaşlıq və təhlükəsizlik haqqında Saziş, Azərbaycan Respublikası ilə Gürcüstan Respublikası arasında vizasız gediş-gəliş haqqında Saziş.
Ümumiyyətlə, 1996-cı il martın 8-də Tbilisidə Azərbaycan Respublikası ilə Gürcüstan Respublikası arasında dostluq, əməkdaşlıq və təhlükəsizlik haqqında Müqavilə, o cümlədən 2004-cü il martın 4-də Azərbaycan və Gürcüstanın birgə bəyannaməsi imzalanmışdır. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin və Gürcüstan Prezidenti Mixail Saakaşvilinin ikitərəfli münasibətlər haqqında birgə sazişi strateji əməkdaşlığın əsasını yaradır və təmin edir. Azərbaycan və Gürcüstan arasında ümumilikdə 104 sənəd imzalanıb.
1995-ci ilin fevralında Bakıda Gürcüstan səfirliyi, 1996-cı ilin martında isə Tbilisidə Azərbaycan səfirliyi açılıb. Bundan sonra Batumidə Azərbaycanın konsulluğu açılıb.
Gürcüstan və Azərbaycan arasında iqtisadi əməkdaşlıqla əlaqədar hökumətlərarası komissiya yaradılmış, onun iclasları 2004-cü il iyunun 11-də Tbilisidə, 2005-ci il iyulun 18-də Gəncədə, 2006-cı il avqustun 16-da Batumidə, sentyabrın 27-də keçirilmişdir. 2007-ci ildə Bakıda, 4 dekabr 2008-ci ildə Tbilisidə, 23 iyul 2010-cu ildə Bakıda, 20 dekabr 2011-ci ildə Tbilisidə keçirilmişdir.
Azərbaycan və Gürcüstan beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində fəal əməkdaşlıq edirlər. 2008-ci il martın 14-də Birləşmiş Millətlər Təşkilatının əsas sessiyasında “Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərində mövcud vəziyyətlə bağlı” qətnamə qəbul edildi və Gürcüstan onun lehinə səs verdi. Azərbaycan 2009-cu il sentyabrın 9-da Gürcüstanın təşəbbüsü ilə BMT Baş Assambleyasında “Gürcüstanın Abxaziyasından və Cənubi Osetiyanın Sxinvali vilayətindən olan məcburi köçkünlərin və məcburi köçkünlərin vəziyyəti haqqında” qətnamənin tərəfdarı olub. 2010-cu il sentyabrın 7-də BMT Baş Assambleyasında “Gürcüstanın Abxaziyasından və Cənubi Osetiyanın Sxinvali vilayətindən olan məcburi köçkünlərin və məcburi köçkünlərin vəziyyəti haqqında” qətnamənin qəbulu zamanı Azərbaycan Gürcüstana tam dəstəyini ifadə edib.
Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyevin 1996-cı il martın 8-də Tbilisiyə rəsmi səfəri və 1997-ci il fevralın 18-də Gürcüstan Prezidenti Eduard Şevardnadzenin Bakıya rəsmi səfərləri ikitərəfli münasibətlər üçün kifayət qədər əhəmiyyətli olmuşdur.
İki ölkə Azərbaycan-Gürcüstan-Türkiyə üçtərəfli formatında, həmçinin SUAM, Qara Dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı və digər strukturlar çərçivəsində əməkdaşlıq edir. Bu formatda imzalanan “Trapzizon sazişi”ndə münasibətlərin strateji xarakter daşımasına xüsusi diqqət yetirilir.
Gürcüstan və Azərbaycanın iştirakı ilə regional və beynəlxalq əhəmiyyətli layihələr həyata keçirilir. Bunlar: Bakı – Tbilisi – Ceyhan neft kəməri, Bakı – Tbilisi – Ərzrum qaz kəməri, Bakı – Tbilisi – Qars dəmir yolu, TAP, TANAP layihələridir.
Ölkəmizdə Gürcüstan kapitalı ilə fəaliyyət göstərən 50-yə yaxın qurum var. Azərbaycan Gürcüstanla ticarət əlaqələri baxımından ən mühüm yerlərdən birini tutur. Azərbaycan son illərdə Gürcüstana böyük sərmayələr yatırır və hazırda bu ölkəyə ən çox sərmayə yatıran ölkədir. Onu da qeyd edək ki, Azərbaycan Gürcüstanda sosial layihələrin tərəfdarıdır. Etnik separatizmə həssas bölgədə yaşasaq da, Gürcüstanda yaşayan azərbaycanlılar və Azərbaycanda yaşayan gürcülər iki ölkə arasında körpü rolunu oynayırlar.
2003-cü ildə Gürcüstanda hakimiyyət dəyişikliyindən sonra münasibətlərin bir neçə istiqaməti dəyişdi, lakin zəifləmədi. Əksinə, ölkələr arasında mövcud əlaqələrin yaxşılaşdırılması istiqamətində addımlar atılıb. Məsələn, 2004-cü il martın 4-5-də Gürcüstan prezidenti Mixail Saakaşvili Bakıda rəsmi səfərdə olub. Səfər çərçivəsində bir sıra sənədlər imzalanıb: “Azərbaycan və Gürcüstanın Birgə Bəyannaməsi”, “Təhsil sahəsində əməkdaşlıq haqqında Saziş”, “Azərbaycan Respublikası Hökuməti və Gürcüstan Respublikası Hökuməti arasında informasiya əməkdaşlığı sahəsində”. Bundan sonra Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Gürcüstana səfəri zamanı ikitərəfli münasibətlər və beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində əməkdaşlıq məsələləri müzakirə olunub.
Ölkələrin qarşılıqlı dəstəyi sonrakı illərdə də dayanmadı. Sonuncu yüksək səviyyəli, rəsmi səfər 2016-cı il martın 31-də Gürcüstanın Baş naziri Giorgi Kvirikaşvilinin Azərbaycan Respublikasına səfəri zamanı baş tutub. Səfər çərçivəsində o, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və digər rəsmi şəxslərlə görüşüb.
Keçən ilin oktyabrında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Gürcüstana rəsmi səfəri, bu gün isə Gürcüstan baş naziri İrakli Qaribaşvilinin Azərbaycana rəsmi səfəri bir daha onu göstərir ki, iki ölkə münasibətləri yüksək səviyyədə inkişaf edir.
Görünən odur ki, Azərbaycan-Gürcüstan münasibətləri kifayət qədər çoxşaxəlidir, onlar strateji və müsbət dinamika ilə xarakterizə olunur. Ölkələr həyati əhəmiyyət kəsb edən məsələlərdə (xüsusən də ərazi bütövlüyü məsələsində) bir-birini dəstəkləyir. Azərbaycan-Gürcüstan münasibətləri təkcə bu iki ölkə üçün deyil, həm də Uzaq Şərqdən Qərbə (şərti olaraq Pekindən Londona qədər) bir sıra ölkələr üçün faydalıdır. Gürcüstan və Azərbaycan münasibətlərinin dinamikasını saxlamaqla regional təhlükəsizliyə və əməkdaşlığa kömək edəcək, yeni strateji layihələr həyata keçiriləcək.
Fərahim Rəhimov
