İlk dəfə olaraq Arabica qəhvə ağacının genomunun ilkin təhlili bu bitkinin təkamülündə xromosom mutasiyalarının və mübadiləsinin mühüm rolunu göstərib.
Amerika, Fransa və İtaliya genetikləri ilk dəfə olaraq qəhvənin ən məşhur çeşidi olan Arabica paxlasını istehsal edən qəhvə ağaclarının genomunu tam ardıcıllıqla tərtib ediblər. Tədqiqatçılar “Nature Communications” elmi jurnalındakı məqalədə yazır ki, bu qəhvə ağacının genomunun ilkin təhlili bu bitkinin təkamülündə xromosom mutasiyalarının və mübadilələrin mühüm rolunu göstərib.
Arabica genomunun təhlili göstərir ki, qəhvə ağacının bu variasiyası son vaxtlar xromosomların və onların ayrı-ayrı bölmələrinin silinməsi, dublikasiyası və mübadiləsi də daxil olmaqla çoxlu sayda xromosom aberrasiyaları ilə üzləşmişdir. Bu anomaliyalar genetik müxtəlifliyin son dərəcə aşağı səviyyədə olması ilə xarakterizə olunan bu bitki növünün genom strukturunda əsas dəyişkənlik mənbəyidir”, – tədqiqatçılar yazır.
Bu qənaətə Udine Universitetinin professoru Mişel Morqantenin rəhbərlik etdiyi bir qrup avropalı və amerikalı alim Arabica-nın təkamülünün genetik tarixinin öyrənilməsinə həsr olunmuş genişmiqyaslı layihə çərçivəsində gəlib. Keçmişdə genetiklər artıq bu qəhvə çeşidinin DNT-sini deşifrə etməyə çalışsalar da, digər iki qəhvə ağacı, Robusta və Coffea arasında hibrid olan bu bitkinin genomunun mürəkkəb quruluşu səbəbindən bunu tam edə bilməyiblər
Ümumiyyətlə 120-dən çox qəhvə ağacı növü var, onların yarısından müxtəlif qida məhsulları istehsal etmək üçün istifadə olunur. Bununla belə, onlardan yalnız üçü – Arabica (Coffea arabica), Liberica (Coffea liberica) və Robusta (Coffea canephora) qida sənayesində qəhvə istehsalı üçün geniş istifadə olunur, Arabica və Robusta dünya qəhvəsinin 56%-ni və 43%-ni təşkil edir.
İndi alimlər bu qəhvə ağaclarının genom strukturunu və biologiyasını fəal şəkildə öyrənirlər ki, bu da onları zərərvericilərdən və qlobal istiləşmədən xilas etmək üçün lazımdır.
Mənbə: mail.ru
Aynur Camal
