Kanadanın Qərb Universitetinin tədqiqatçıları beyinin zarafatları necə başa düşülməsinə və qiymətləndirilməsinə xüsusi diqqət yetirməklə, yumorun işlənməsinin altında yatan sinir mexanizmlərini tədqiq ediblər.Alimlər beynin iki əsas bölgəsinin rolunu müəyyən etməyə çalışıblar: dorsal və ventral striatum.
“Yeni Gundem” xəbər verir ki, araşdırmanın nəticələri The Journal of Neuroscience jurnalında dərc olunub.
Komanda müəyyən edib ki, dorsal striatum (DST) yumoru başa düşmək üçün idrak proseslərində iştirak edir, ventral striatum (VST) isə zarafatların faydalarını müəyyən etməyə kömək edir. Təcrübələrdə orta yaşı 22 olan 26 sağlam gənc iştirak edib. Könüllülərin beyin fəaliyyətini qiymətləndirmək üçün işin müəllifləri neyroimagingdən (fMRT) istifadə ediblər.
Birinci “Zarafat” tapşırığında iştirakçılara zarafat və ya zarafat olmayan kimi təsnif etməli olduqları hekayələrin siyahısı verilmişdir. Növbəti tapşırıqda, Seinfeld (Amerika sitcomunun adını daşıyır) könüllülər 4-cü mövsümün 12 və 14-cü epizodlarına (13 nəfərlik qruplarda) baxıblar. Yumorun başa düşülməsi anları elm adamları tərəfindən ekrandan kənar gülüşdə tamaşaçıların reaksiyasının başlamasından iki saniyə əvvəl müəyyən edilib.
DBT-də aktivləşmə yumoristik və qeyri-yumoristik stimulları ziddiyyət təşkil edərkən müşahidə edilib. Yəni yumorun dərk edilməsinin altında yatan idrak proseslərində iştirak edib. Həmçinin məlum olur ki, bu proses zamanı ventral striatum da aktivləşir: potensial mükafatın gözlənilməsi və ya uyğunsuzluqların həlli beyni zarafatı anlamağa sövq edir.
Tədqiqat əsasən DBT və VBT-yə diqqət yetirsə də, müəlliflər yumorun işlənməsi ilə məşğul olan beynin digər sahələrinə də baxıblar.
Hər iki tapşırıqda yumoru başa düşmə zamanı aşağı frontal girus aktivləşdirilib. O, şifahi zarafatları başa düşmək üçün vacib olan dilin işlənməsi və semantik inteqrasiyada iştirak edir. Orta temporal girus həm yumoru başa düşərkən, həm də zarafat qiymətləndirmə tapşırıqlarını yerinə yetirərkən aktivləşdirilib. Komediya hekayələrinin işlənməsi üçün vacib olan məlumatdakı uyğunsuzluqların və ya ziddiyyətlərin inteqrasiyasında mühüm rol oynayır.
Bu mövzuda sonrakı tədqiqatlar beyin funksiyasının potensial klinik nəticələrini təhlil etməyə kömək edəcək. Elmi məqalənin müəllifləri qeyd edirlər ki, yumorun başa düşülməsində və ya qavranılmasında qəfil pozuntular beynin müəyyən hissələrinin stress altında olduğunu da göstərə bilər.
Son araşdırmalar göstərdi ki, erkən xatirələr beyində saxlanıla bilər. Məlumata görə beynin möhkəm inkişafı ananın immun sistemindən təsirlənir.
Mənbə: mail.ru
Aynur Camal
