Birinci Dünya Müharibəsi sualtı qayıqların həqiqi gücünü göstərdiyi ilk qlobal münaqişə idi.
Bu yazı qadınların saçlarını toplamaq üçün könüllü bir hərəkətin dəniz blokadası zamanı Alman donanmasına necə kömək etdiyindən xəbər verir.
Birinci Dünya Müharibəsi bu və ya digər döyüşən tərəfin iqtisadi blokadasının həlledici olduğu əsl yıxılma müharibəsi idi. Əsas belə əməliyyatlardan biri 1914-cü ilin noyabrında Britaniya Hərbi Dəniz Qüvvələrinin gəmiləri və minalanmış sahələrindən istifadə etməklə Almaniyanın blokadaya alınması idi. Plan olduqca sadə idi – gəmiçiliyi pozmaqla və Almaniya sahillərini mühasirəyə alaraq Alman iqtisadiyyatını boğmaq. Buna cavab olaraq Alman komandanlığı bir sıra əks tədbirlər hazırladı. Əsas ideya bütün quru cəbhələrində müdafiəyə keçmək və “məhdudsuz sualtı müharibə” vasitəsilə İngiltərə iqtisadiyyatına güclü zərbə vurmaq idi. Lakin Almaniya Şimal dənizi vasitəsilə bütün xammal tədarükündən kəsildiyindən onun müharibə sənayesi idxalın azalmasından əziyyət çəkirdi.
Bu, xüsusilə pambıq, gübrə, rezin və metallara təsir etdi. Almaniyanın ən böyük çatışmazlığı sualtı qayıqlar üçün sürücü kəmərləri və keçə yastıqlarının hazırlanmasında istifadə edilən dəvə tükü idi. Alman komandanlığı ümidsizcə bu xammalın əvəzedicilərini əhalidən axtarmağa və toplamağa başladı.
Bunun əvəzedici də insan saçı hesab edilirdi.
Ona görə də, Alman Qırmızı Xaç Cəmiyyətinin Maqdeburq və Auqsburqda təşkil etdiyi Deutsche Frauenhaar-Sammlung (Alman Qadınlarının Saç Kolleksiyası) kampaniyası çərçivəsində qadınların saçları üçün mərkəzləşdirilmiş toplama məntəqələri açılıb. Sənaye müəssisələrinə verilirdi. Aksiya başlanandan cəmi bir neçə ay sonra hərbi sənaye üçün yüz minlərlə kiloqram saç hazırlanıb. Nəticələrdən qorxan Qırmızı Xaç hətta qiymətli materialın qəbulunu yalnız itirilmiş və ya daranmış saçlarla məhdudlaşdırmalı oldu.
Ölkənin hərbi rəhbərliyinin heç biri alman xanımlarının vətənpərvərlik səviyyəsinin bu qədər yüksək olacağını ağlına belə gətirə bilməzdi.
Yeri gəlmişkən, boş yerə narahat oldular. Müharibə zamanı çox ağır iş var idi və o dövrdə qızların çoxunun saçlarını tərtib etmək üçün kifayət qədər vaxtı yox idi. Onların əksəriyyətinə onsuz da uzun saç lazım deyildi və onları kökündən kəsdi, bəziləri hətta başlarını qırxdırdılar.
Bir az sonra isə, müharibə bitdikdən dərhal sonra, qadınlar üçün qısa saç düzümü əsl qəzəbə çevriləcək.
20-ci illərdə “a la garçon” saç düzümü dəb halına gəldi. Almaniyada onu “bubikopf” adlandırırdılar, hərfi mənada “oğlan başı” deməkdir.
Toplanmış qadın saçları sayəsində 1917-ci ilin ortalarında almanlar ayda orta hesabla səkkiz sualtı qayıq istehsal edə bildilər və müharibə zamanı 334 sualtı qayıq tikildi – bu, bütün digər ölkələrdən çoxdur.
Müharibənin sonunda xidmətə girən Alman sualtı qayıqlarının sayı artıq itkiləri aşmadı və azalmağa başladı. Lakin Almaniyanın İngiltərənin müharibədən çıxması ilə bağlı ümidləri özünü doğrultmadı. Müttəfiqlərin gördüyü əks tədbirlər, eləcə də 1917-ci ilin yazında ABŞ-ın müharibəyə girməsi sualtı itkiləri artırdı və nəhayət, alman planlarını alt-üst etdi. 1918-ci il noyabrın əvvəlində SM U-34 Aralıq dənizində fırıldaqçı gəmi tərəfindən məhv edildi və Birinci Dünya Müharibəsində batırılan sonuncu Alman sualtı qayığı oldu.
Saçların toplanması 19-20-ci əsrlərdə Prussiya və Alman İmperiyasında baş verən yeganə aksiyadan uzaq idi. Belə ki, 1813-cü ildə Napoleonla müharibə zamanı Prussiyada əsasən qondarma “müharibə partiyası”nın üzvü olması və orada Qadın Vətənpərvərlər İttifaqının yaradılması ilə tanınan Prussiya şahzadəsi Marianna Prussiya qadınlarını qızıl və zinət əşyaları bağışlamağa dəvət edir. Orduya kömək etmək üçün.
Bunun müqabilində onlara “Dəmirə qızıl verdim” (almanca: Gold gab ich für Eisen) yazısı olan dəmir üzüklər verildi.
Belə üzükləri taxmaq dəbli və vətənpərvərlik sayılırdı.
“Silah üçün qızıl verdim, şərəf üçün dəmir aldım” (almanca: Gold gab ich zur Wehr, Eisen nahm ich zur Ehr) oxşar adlı aksiya da 1916-cı ildə Birinci Dünya Müharibəsi zamanı, könüllü yığım zamanı baş vermişdi.
Həmçinin Birinci Dünya Müharibəsinin yekununda rus qadınlarının rolunu burada qeyd etməmək vicdansızlıq olardı. Qadın həkimlərdən başqa, mütləq pulemyot arxasında yatmaq və ya atlı hücuma keçmək istəyənləri də cəbhəyə göndərdik. Geniş Rusiyanın şəhərlərindən, kəndlərindən insanlar cəbhəyə axışırdı, o dövrdə də düşmənlə vuruşmaq istəyən qadınların sayı minlərlə idi.
Mənbə: mail.ru
Aynur Camal
