“Alimlər Qərbi Antarktidanın buzlaqlarının məhv olmasını qaçılmaz adlandırıblar. İngilis superkompüteri bu prosesi dayandırmağa kömək edəcək bir iqlim ssenarisini müəyyən etməyib” – bu barədə Britaniya Antarktika Tədqiqatının tədqiqatçıları yazıb.Britaniyalı klimatoloqlar müəyyən ediblər ki, bəşəriyyətin iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə üçün hansı tədbirləri görməsindən asılı olmayaraq, Qərbi Antarktidanın buz təbəqəsi sürətlə əriməyə davam edəcək və yaxın əsrlərdə dağılmağa başlayacaq. Bu barədə Britaniya Antarktika Tədqiqatı (BAS) məlumat yayıb.
“Yeni Gundem” xəbər verir ki, iş bazar ertəsi Nature Climate Change jurnalında dərc olunub.
“Görünür, bəşəriyyət Qərbi Antarktida buz örtüyünün necə əriyəcəyinə nəzarəti itirib. Əgər biz onu ilkin formada saxlamaq istəyirdiksə, o zaman iqlim dəyişikliyi ilə indi yox, onilliklər əvvəl mübarizəyə başlamalı idik. Bununla belə, bu vəziyyətdən xəbərdar olmaq bizə gələcəkdə dəniz səviyyəsinin sürətlə qalxmasına hazırlaşmaq üçün bir neçə onilliklər verir”, – ALS tədqiqatçısı Caitlin Naughten təşkilatın mətbuat xidmətindən sitat gətirib.
Naughten və onun həmkarları qlobal istiləşmə ilə mübarizə üçün görülən tədbirlərin qərb Antarktidanı əhatə edən buz kütlələrinin vəziyyətinə necə təsir edəcəyinə dair ssenariləri təhlil edərək bu qənaətə gəliblər. Bu buzlaqlar, xüsusilə Antarktika yarımadasını əhatə edən buzlaqlar qlobal iqlim dəyişikliyinin təsirlərinə qarşı çox həssasdır.
Məsələn, altı il əvvəl Larsen buzlaqının sonuncu fraqmentlərindən biri onun sahillərində çökdü və bu, Moskva vilayətinin ölçüsündə nəhəng aysberqin yaranmasına səbəb olub. Bu kimi hadisələr alimlərin bütün Qərbi Antarktida buz təbəqəsinin qaçılmaz və geri dönməz dağılması perspektivini müzakirə edir. Britaniyalı klimatoloqlar Paris iqlim sazişinin həyata keçirilməsinin, eləcə də istixana qazlarının emissiyalarının azaldılması üçün təklif edilən digər tədbirlərin bu prosesə necə təsir edəcəyini araşdırıblar.
Klimatoloqlar Amundsen dənizinin və Qərbi Antarktidanın ona bitişik rayonlarının vəziyyətini təsvir edən iqlim modeli hazırlayıblar. Alimlər bu modeldən istifadə edərək, Paris razılaşmasının tam və ya qismən həyata keçirilməsi, eləcə də istixana qazlarının hazırkı səviyyəsi ilə yaxın onilliklərdə və əsrlərdə regionun iqliminin necə dəyişəcəyini hesablayıblar.
Hesablamalar göstərib ki, Paris Sazişinin tam icrası və tullantıların sıfıra endirilməsi ilə belə, 21-ci əsrdə Amundsen dənizində temperatur Dünya Okeanının digər bölgələrinə nisbətən üç dəfə artacaq. Nəticədə Qərbi Antarktidanın buz təbəqəsini dağılmaqdan saxlayan dəniz buzlaqları əsrin sonunda kütləvi şəkildə əriməyə başlayacaq və bu, son nəticədə onun məhvinə gətirib çıxaracaq.
Ən pis ssenaridə Amundsen dənizində suyun temperaturu əlavə olaraq 0,57 dərəcə selsi yüksələcək. Bu, artıq əsrin ortalarında sahilyanı buzlaqların kütləvi şəkildə əriməyə başlayacağına gətirib çıxaracaq. Bununla belə, buz örtüyünün məhvinin xarakteri əsaslı şəkildə dəyişməyəcək.
İşin müəllifləri vurğulayıblar ki, onların nəticələri qlobal istiləşmənin qarşısını almaq üçün tədbirlərdən imtina etmək üçün səbəb deyil. İstixana qazı emissiyalarının azaldılması Antarktidanın digər buzlaqlarını çürümədən qoruyacaq ki, bu da onların əriməsi nəticəsində dəniz səviyyəsinin qalxma sürətini azaldacaq.
Mənbə: mail.ru
Aynur Camal
