Avropalı arxeoloqlar və bioloqlar Luksordakı “Meymunlar Vadisi”ndən üç onlarla müqəddəs babun qalıqlarını tədqiq edərək belə qənaətə gəliblər ki, qədim misirlilər bu müqəddəs heyvanları sistematik şəkildə zəif bəsləyir və onları zəif işıqlandırılmış otaqlarda saxlayırdılar.
Alimlərin tapıntıları PLoS One jurnalında dərc olunan məqalədə dərc olunub.
“Çox az sayda fərd istisna olmaqla, faktiki olaraq Luksordakı “Meymunlar Vadisi” nin bütün müqəddəs babunları xroniki qidalanma və günəş işığının olmamasından əziyyət çəkirdilər. Bununla belə, biz travma ilə bağlı hər hansı bir sümük zədəsi aşkar etmədik ki, bu da bu heyvanların fiziki zorakılığa məruz qalma ehtimalının az olduğunu göstərir”.
Bu nəticəyə Leuven Katolik Universitetinin (Belçika) professoru Vim van Neerin başçılıq etdiyi bir qrup avropalı arxeoloq və bioloq qərbdə “Meymunlar Vadisi” adlanan ərazidə tapılmış babunların qalıqlarını tədqiq edərkən gəlib. Müasir Luksorun yaxınlığındakı Krallar Vadisinin bir hissəsidir. O, bu adı 1830-cu illərdə və 20-ci əsrin əvvəllərində Qədim Misirdə müqəddəs heyvan statusuna malik olan çoxlu babun mumiyalarının burada aşkarlanması nəticəsində almışdır.
Sonrakı onilliklərdə arxeoloqlar “Meymunlar Vadisi” ərazisində onlarla başqa primat mumiyaları tapdılar ki, onların əksəriyyəti Qədim Misir tarixinin Üçüncü Aralıq Dövrünə və Son Dövrə (e.ə. 800-500) aid edilir. Professor van Neer və həmkarları bu müqəddəs meymunların hansı şəraitdə yaşadığı ilə maraqlanıblar. Belə məlumatları əldə etmək üçün alimlər qədim Misir babunlarının sümüklərini təfərrüatı ilə tədqiq edib və onları vəhşi qohumlarının skeletinin necə göründüyü ilə müqayisə ediblər.
Alimlər tərəfindən aparılan təhlillər göstərdi ki, “Meymunlar Vadisi”ndən olan demək olar ki, bütün babunların sümükləri raxit və osteomalasiya daşıyıcılarına xas olan xarakterik deformasiyalara və zədələnmələrə, sümük toxumasının sistemli yumşalmasına malikdir.
Tədqiqatçıların fikrincə, bu, heyvanların həyatları boyu kifayət qədər kalori almadıqlarını, həmçinin günəş işığının nadir hallarda daxil olduğu qaranlıq otaqlarda yaşadıqlarını göstərir.
Alimlərin fikrincə, sümük deformasiyalarının oxşar təbiəti, həmçinin babunların qalıqlarında fiziki zorakılığın görünən izlərinin olmaması onu deməyə əsas verir ki, meymunlar vəhşi təbiətdən tutulmayıb, Misirlilər tərəfindən xüsusi uşaq bağçalarında böyüdülüb.
Bunu digər iki böyük nekropol olan Saqqara və Şmun meymunlarının sümüklərində də raxit və osteomalasiyanın oxşar izlərinin olması faktı təsdiqləyir. Alimlər bu qənaətə gəliblər ki, bütün qədim Misir müqəddəs babunları üçün həyat asan olmayıb.
Mənbə: mail.ru
Aynur Camal
