İnsanların heyvan südünün qida kimi istifadə tarixi eramızdan əvvəl 8-ci əsrə gedib çıxır, lakin yalnız beş min il sonra böyüklər bu içkini uşaqlarla bərabər içə bildilər. Hazırda burada təkcə heyvan südü deyil, buğda, kokos, qarabaşaq yarması və digər məhsullardan hazırlanan bitki südü də var.Amma heyvan südü digər içki növləri ilə müqayisədə daha faydalı hesab edildiyi üçün hələ də böyük tələbat var.
“Yeni Gundem”in əldə etdiyi məlumata görə, Knife nəşri məhsulun hədsiz faydalılığı və təhlükəsizliyi haqqında mifin haradan qaynaqlandığını söyləyib.
İlk süd istehsalı zavodları meydana çıxanda biznes həqiqətən çiçəklənməyə başlayıb. Ancaq uğur qazanmaq kifayət deyildi, onu da saxlamaq lazım idi. Sənayeyə nəhəng kapital qoyulduqdan, logistika qurulduqdan, məhsulu təmin edən kəşflər edildikdən və nəhəng torpaq sahələri südlük maldarlığa veriləndən sonra, bütün bunları itirmək ayıb olardı. Ancaq XX əsrdə bu baş verməyə başladı. Fakt budur ki, əsrin əvvəllərində sağlam həyat tərzi dəbə girdi. İnsanlar süd də daxil olmaqla hər hansı heyvan məhsullarının istehlakını qadağan edən balanslaşdırılmış bir pəhriz təşviq etməyə başlayıblar.
XX əsrin əvvəllərində süd ən çox antisanitar şəraitdə istehsal olunurdu və pasterizə olunmur, bu da müxtəlif təhlükəli xəstəliklərin, o cümlədən vərəmin yayılmasına səbəb olur. Onu emal edən içki istehsalçıları əhalini yalnız onların məhsulunun istehlak edilə biləcəyinə inandırmağa çalışıblar. Bununla belə, geniş ictimaiyyət mikroorqanizmlərin vegetativ formalarının məhv edilməsi prosesini zəif başa düşürdü və pasterizə edilməmiş südün təhlükələri haqqında reklam plakatlarından qorxaraq, ondan tamamilə imtina etməyin daha yaxşı olduğu qənaətinə gəlmişdilər.
Lakin 1912-ci ildə gələcək Nobel mükafatı laureatı Frederik Hopkins siçovulların böyüməsi üçün karbohidratlar, zülallar və yağlardan başqa süddə olan bəzi əlavə amillərin də lazım olduğunu izah edəndə hər şey dəyişdi. Zamanla bu, məhsulun faydaları haqqında yeni bir pəhriz və fikirlər formalaşdı.
Südün faydaları haqqında məlumatlar səlahiyyətli orqanlar tərəfindən tənzimlənməyən reklam kampaniyaları ilə sürətlə yayıldığı üçün içki demək olar ki, bütün xəstəliklərin dərmanı və uzunömürlülük mənbəyi adlandırıldı.
Təbii ki, reallıq çox bəzədilmişdi.
Beləliklə, o dövrdə ABŞ-da əhalinin yalnız 20% -nin laktoza dözümsüzlüyünə baxmayaraq süd “vacib” statusunu qazandı.
1965-ci ilə qədər məhsul hər bir insanın pəhrizində olması lazım olan bir şey kimi reklam olunurdu.
1940-cı ilin iyununda ABŞ-da Çikaqonun aztəminatlı bölgələrindəki 15 ibtidai məktəbdə ilk federal süd proqramı işə salındı. O vaxt yarım litri cəmi bir qəpiyə almaq olardı, ancaq imkanı olmayan ailələrin uşaqları üçün ianə yolu ilə pulsuz verilirdi.
1946-cı ildə Prezident Harri Truman uşaqları qidalı naharla təmin etmək üçün Milli Məktəbdə Nahar Aktını imzaladı. Hərtərəfli qidalanma qanununda gün ərzində 3 dəfə verilən yeməklərin yanında süd içmək məcbur edildi.
Südə olan bazar tələbi azaldı. Lakin isthlakçının əlində hələ də təklif artırdı. ABŞ hökuməti “Süd oyununu” dəyişdirməli oldu. Yeni broşürlər paylamağa başlandı. Fotolarda arıq, bitki yağı ilə qidalanan siçovulun yanında, süddən əldə edilmiş kərə yağla qidalanan siçovul göstərildi.
Fermerlər “Süd: Amerikanın sağlamlığı üçün faydalıdır” və “Süd bədən üçün faydalıdır” kampaniyalarına sərmayə qoymağa başladılar. Reklamlara baxmayaraq satışda azalmalar başlayıb. İş ondadır ki, insanlar içkinin faydaları haqqında reklamlardan sadəcə yoruldular.
Buna görə də, məhsulun faydalarından bəhs etməyən, amma süjet baxımından çox maraqlı olan reklamlar görünməyə başladı. Bu reklamlar isə insanların marağına səbəb oldu, çünki yalnız videoların sonunda nəyi reklam etdiklərini öyrənirdilər.
Amerikadan kənarda süd məhsullarının artıqlığı yox idi, lakin ABŞ mediası tarixdə öz izini qoydu. Amerika təbliğatının öz süd məhsullarının artıqlığını satmaq üçün istifadə etdiyi tezislər bir çox ölkədə xalq müdrikliyinə çevrilib. Süd sənayesi tərəfindən maliyyələşdirilən elmi kəşflər bütün dünyada təkrarlandı.
Bir çox ölkələrin hökumətləri əmin idilər ki, hətta laktoza dözümsüzlüyü olan vətəndaşlar da süd istehlak etməlidirlər. Bu məqsədlə istehsalçılar dadlandırıcı əlavələr və şəkərlə süd hazırlamağa başladılar.
Təbii ki, süd sağlam məhsul hesab olunur. Ancaq fakt budur ki, onu çox miqdarda istehlak etmək zərurəti fikri elmi araşdırmalara deyil, yalnız iqtisadi amillərə əsaslanırdı.
Mənbə: mail.ru
Aynur Camal
