Texas sakinlərindən ibarət “Texit” 200 il əvvəl olduğu kimi müstəqil dövlət üçün hərəkətə keçir. Bir növ, “Brexit”dən ilhamlanan “Texit” hərəkatı miqrasiya böhranının və Vaşinqton administrasiyasının Meksika ilə sərhəd nəzarəti ilə bağlı mübahisəsinin həllinə töhfə verəcək.
Texasda yaşayan bir qrup ştatın 200 il əvvəl olduğu kimi müstəqil dövlət olmasını tələb edir. “Texit” adlı hərəkat çərçivəsində “Brexit”dən ilhamlanan addımın Vaşinqtonla miqrasiya böhranının həlli və Meksika sərhədinə nəzarətlə bağlı mübahisəyə töhfə verəcəyi gözlənilir.
Demokratik prezident Co Bayden və Respublikaçı Texas qubernatoru Qreq Abbott arasında sərhəd nəzarəti ilə bağlı fikir ayrılığı ABŞ-dakı parçalanmanın miqyasını ortaya qoydu.
Texit hərəkatının lideri Daniel Miller, “Burada, Texasda biz bilirik ki, dövlətin sərhədi qoruya bilməsinin və ağıllı immiqrasiya sistemi qurmasının yeganə yolu dünyanın 200 digər ölkəsinin etdiklərini etməkdir”.
“Biz bunu müstəqil, özünü idarə edən dövlət kimi etməliyik. 2005-ci ildə qurulan hərəkat heç vaxt öz məqsədinə bu qədər yaxınlaşmayıb”.
“Texas İnqilabı”
Xatırladaq ki, Texas əvvəlcə 19-cu əsrdə Meksikanın bir hissəsi idi, lakin “Texas İnqilabı” kimi tanınan müstəqillik müharibəsindən sonra 1836-cı ildə suverenlik qazandı və cəmi doqquz il sonra 28-ci ştat olaraq ABŞ-a qoşuldu.
Miller Text-in hərəkətini 2016-cı ildə Britaniyanın Avropa İttifaqından ayrıldığı Brexit şokuna bənzədir. O qeyd edib ki, Texas ABŞ-ın digər ştatları ilə tarix və maraqları bölüşür, lakin İspaniyanın Kataloniya bölgəsindəki müstəqillik tərəfdarları kimi sakinlər mərkəzi hökumətin onların problemlərini başa düşmədiyini hiss edirlər.
Amerikalılar gələn noyabrda səs verməyə hazırlaşarkən, ehtimal ki, Bayden və Donald Tramp arasında seçim edə bilər, Texasın müstəqillik hərəkatı ştatın qanunverici orqanından ayrılma referendumuna icazə verən qanunun qəbulunu tələb edir.
Lakin ABŞ Konstitusiyasında ştatlara bunu etməyə icazə verən heç bir müddəa yoxdur və qeyd edilir ki, 1861-ci ildə Texas da daxil olmaqla cənub ştatlarının ayrılması ABŞ tarixində ən qanlı hesab edilən vətəndaş müharibəsinə səbəb olub.
Texas Universitetinin Texas Siyasəti Layihəsinin tədqiqat direktoru Coşua Blankın sözlərinə görə, Texasda separatçı hərəkat dəfələrlə yaranıb, lakin marjinal hərəkat olaraq qalır.
O, Texas və federal hökumət arasındakı sərhəd böhranının “bu qrup tərəfindən istismar edilmək üçün həqiqətən səy göstərildiyi bir vəziyyət təqdim etdi ki, bu, mənim fikrimcə, populyar rəydən çox, əslində olduğundan daha inandırıcı görünür.”
Texasda ənənəvi restoranda Millerin çıxışına qatılan əlli yaşlarında olan evdar qadın Misti Uolters deyib ki, ştat sakinləri amerikalı olmamışdan əvvəl özlərini ilk növbədə texaslı hiss edirlər.
Blank, bir çoxu Mərkəzi Amerikadan olan sərhədi keçən rekord sayda insana toxunaraq, “Bizi işğal edirlər” dedi və prezident seçkiləri zamanı gündəmə gələn mövzuda “Texas öz vətəndaşlarını daha yaxşı qorumalıdır” deyib.
Bu ay Texas Siyasət Layihəsi tərəfindən aparılan sorğu nəticəsində məlum olub ki, respondentlərin 26 faizi amerikalı olmadan əvvəl texalı hiss etdiklərini bildirib. 2014-cü ildə bu şəkildə hiss edən yüzdə 27 idi, bu nisbətlər arasındakı fərqin statistik əhəmiyyəti azdır.
“Bununla belə, bu o demək deyil ki, 26 faiz ABŞ-dan qanlı ayrılmağı dəstəkləyir”, – Blank bildirib.
Newsweek-in başqa bir sorğusu göstərdi ki, Teksaslıların 67 faizi ştatın Birləşmiş Ştatların tərkibində qalmasına üstünlük verir.
Blank bildirib ki, separatçı hərəkat daha çox ağ dəri ilə əlaqələndirilən birləşdirici Amerika mədəniyyəti ideyasından qaynaqlanır: “Sərhəd böhranı ilə bu, Amerika mədəniyyətinin ideyası olduğunu düşünən insanlar üçün narahatlıq yaradır.
Texasın cənub ucunda Eagle Pass qəsəbəsində qubernator Abbott ştatı Meksikadan ayıran Rio Grande çayına baxan Şelbi Parkı ərazisinə hərbi nəzarəti ələ keçirdi.
Bu yer federal hökumətlə böyük böhranın mərkəzinə çevrildi. Bayden administrasiyasını çoxlu sayda mühacirin əyalətə axınının qarşısını ala bilməməkdə günahlandıran qubernator sərhədin bəzi hissələrinə tikanlı məftillər çəkilməsini əmr edib.
Bayden isə Texasa qarşı iddia qaldıraraq sərhəd nəzarətinin həmişə federal yurisdiksiyada olan bir məsələ olduğunu vurğuladı.
Miller hazırkı vəziyyəti 1835-ci ildəki hadisələrə bənzədir, o zaman Texas hələ Meksikanın bir hissəsi idi, Texasın Meksika tərəfindən icarəyə götürdüyü topu geri qaytarmaqdan imtina etməsi “Gəl və onu al” deyən bir bayraq qaldırdı və Texas Müstəqillik Müharibəsini alovlandırdı.
Topla olduğu kimi, Eagle Pass Parkı üzərindəki gərginlik də daha böyük problemin bir hissəsidir, Millerin sözlərinə görə, bunu “federal hökumət və ştatlar arasında pozulmuş münasibətlərin” simvolu kimi təsvir edir.
Bununla belə, Meksika ilə müharibədən və ya hətta vətəndaş müharibəsindən fərqli olaraq, Miller hərəkatının tərəfdarları bu dəfə dinc yolla ayrılmanın mümkün olduğuna inanırlar, lakin Plank deyib ki, “Texasın dinc yolla ayrılması mümkün olmayacaq və ABŞ onunla danışıqlar aparmayacaq”. Əlverişli şərtlər-o bu ehtimalı inkar etdi.
Mənbə: TGRT
Aynur Camal
