Bu gün Şimali Kipr Türk Respublikasının (Kuzey Kıbrıs Türk Cümhuriyyəti) yaranması günüdür.
Dünyanın ədalətsizliyinə məruz qalan Türk dövlətlərindən biri də Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətidir. Kiprin yunan kəsimini dövlət olaraq tanıyan beynəlxalq birlik illərdir ki, Türk faktorunu görməzdən gəlir, hətta Birləşmiş Millətlər Təşkilatının federasiya təşəbbüsünü belə qəbul etməyərək, Quzey Kipr türklərinə qarşı sanksiyaları qüvvədə saxlayır.Amma qardaş ölkə bütün bu haqsızlıqlara rəğmən sınmır, usanmır və haqq mübarizəsini davam etdirir. Qardaş Türkiyənin, həmçinin Azərbaycan dövlətinin Kipr türklərinə arxa-dayaq olması isə son nəticədə böyük hədəfə çatmaqda mühüm fürsətlər yaradır, buna əminik.Avqustun əvvəllərində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Konyada Şimali Kipr Türk Respublikasının Prezidenti Ersin Tatarla görüşdü və bu, Azərbaycan-Şimali Kipr münasibətlərində yeni mərhələ oldu. Daha sonra cənab Tatarın Azərbaycana səfər edəcəyi ilə bağlı xəbərlər yayıldı.
“Yeni Gundem”in bu dəfəki qonağı Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin Bakı Təmsilçisi Ufuk xanım Turganerdi.O, bizimlə söhbətində iki ölkə arasındakı əlaqələrin genişləndirilməsindən və Tarixindən danışdı.
Bildiyimiz qədər Şimali Kiprin “Tarixi həqiqətlərini deməyinizi istəmirlər.Bununla bağlı nə deyə bilərsiniz?
İlk növbədə, gəlişiniz münasibətilə sizə təşəkkür edirəm. Şimali Kipr Türk Respublikasının yaranmasının 39-cu ildönümünü qeyd edirik. Təbii ki, biz çox fəxr edirik. Şimali Kipr Respublikası və türk xalqı bu günlərə asan gəlməyib. O, varlıq uğrunda böyük mübarizədən keçdi. Artıq səsimizin eşidilməsi, varlığımızın bilinməsi qaçılmazdır. Ona görə də bizim üçün mənalı və xüsusi bir gündür. 1983-cü il noyabrın 15-i artıq respublikamızın özünü idarəetmə dövlətinin elan edilməsi ilə taclandırılmışdır. Dediyim kimi, biz çətinliklərdən, mübarizələrdən keçdik.Azərbaycandakı nümayəndəliyimizin 25-ci yubileyini qeyd edirik. Ona görə də biz xoşbəxtik. Təbii ki, burada olmaq, burada qeyd etmək.
Ufuk xanım, ikinci dəfədir Azərbaycan nümayəndəsi kimi təyin edilirsiniz? Bu təsadüfdür, yoxsa istəyinizdən asılıdır?
Yenidən Azərbaycanda olmaqda sevincliyəm.Təbii ki, mənim öz istəyimlə seçimim var.Müxtəlif ölkələr təklif olunur. Təbii ki, öz seçimimizlə üstünlük veririk. Əvvəlki təcrübəmizin işığında deyə bilərəm ki, Azərbaycanın bizə göstərdiyi yaxın maraq və burada qurduğumuz xoş dostluq münasibətləri bizi yenidən bura çəkdi.
“Bildiyimiz qədər, görünüşü çox bəyənirsiniz. Bakı hansı xatirələrlə sizin yadınızda qalır?
Təbii ki, çox xatirələrim var Bakıda.Əvvəlki təyinatda övladlarım da 5 il burada oxuyublar. Təbii ki, uşaqlarla olduğumuz zaman daha çox fəaliyyət onların sahəsinə çevrilir. Çox gözəl xatirələrimiz oldu, ona görə də çoxlu dostluqlar qurduq. Dediyim kimi, biz Azərbaycanı çox sevirdik,biz xalqınızı sevirdik. İnsanlar bizim Kipr türkləri kimi çox istiqanlı, qonaqpərvər, çox mehriban və çox yaxındır. Kipr türkləri olduğumuzu biləndə bizə böyük maraq və qayğı göstərdilər.
Kipr türklərinin həyatında dənizin böyük əhəmiyyəti olduğu bildirilir. Gəldikləri ölkələrdə bu barədə çox fikir verirlər. Bakı bu baxımdan vahid variant kimidirmi?
“Ada ölkəsi olduğu üçün dəniz bizim üçün vazkeçilməzdir. Ona görə də dənizi görmək, dənizin o şəhərdə olduğunu bilmək insana ayrı xoşbəxtlik verir, təbii ki, hüzur verir. Xəzər dənizinin sahilində olmağımız da bizə ayrı bir gözəllik qatdı. Şəhər çox gözəl, binalar gözəl dizayn edilmişdir. Vizual olaraq da çox yaxşıdır. Estetika və Xəzər də bu estetikanı tamamlayan elementdir.
Dənizdən və təbiətdən söz düşmüşkən, Qapalı Maraş mövzusuna müraciət etmək istərdik. Maraşı turizmdə saxlamaq üçün nə etmək olar?
“Bəli, bilirsiniz ki, bizim bağlanmış Maraş bölgəmiz Kipr Cümhuriyyətinin ərazisidir və yenidən açılıb. Ziyarətçilər üçün açıqdır. Xalqımızın və xarici turistlərin diqqət mərkəzində olub.Onun üçün Maraş bölgəsi çox maraqlı olub. O, həm xalqımızın, həm də xaricdən gələn turistlərin diqqət mərkəzinə çevrilib və çoxlu insan ziyarət edir. Orada sosial sahələr salınıb. Park kafe kimi oturma yerləri təşkil edildi. Həm də çimərlik çox gözəldir. İnsanlar bilirlər ki, oradakı çimərlikdən yararlana billər. Bu yaxşı hadisədir.
Şimali Kipirlə Azərbaycan arasında münasibətlər necədir?
“İlk öncə, Azərbaycanın şanlı qələbəsini ürəkdən təbrik edirik. Kipr xalqı olaraq biz də Azərbaycanla eyni hissləri paylaşırıq, çünki biz də eyni hissləri, ağrıları yaşayırıq və o, zaman bütün dövlət adamlarımız Azərbaycanın yanında olduqlarını bütün bəyanatlarında daima dilə gətiriblər. Kipr Türk xalqı və Şimali Kipr Respublikası, adından sizi çox təbrik edirik. Sizin sevinciniz, sevincimiz kədəriniz, kədərimizdir.Allahdan Şəhidlərimizə rəhmət, qazilərimizə cansağlığı arzulayırıq.
Təbii ki, dost və qardaş ölkə Azərbaycanla çox gözəl və yaxşı səviyyədə əlaqələrin olması mümkündür. Bizim vəzifəmizdə bu əlaqələri daha da yüksəltməkdir. İnşallah gələcəkdə buna nail olacağıq. Sosial, mədəni, iqtisadi, kommersiya, iqtisadi, təhsil, turizm sahələrində görüləcək işlər çoxdur. Ümid edirəm ki, hər iki tərəfin münasibətləri nəticəsində buna nail olacağıq. Dediyim kimi, planlarımız, layihələrimiz var. İnşallah həyata keçirəciyin. Fikirlərimiz iki ölkə arasında konkret hədəflərə çatmaq arzusudur. Aramızda heç bir ünsiyyət problemi yoxdur. Buna görə də görülə biləcək çox şey var.Bizim Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətində, Azərbaycandan gedən tələbələrimiz var.Kuzey Kıbrısda yaşamaqda olan, Azərbaycan vətəndaşları var.Bunun üçündə əlaqələrimiz hərzaman var.Azərbaycan vətəndaşları bizim ölkəmizdə yaşıyır, bizim qonağımızdılar, artıq bir parçası olublar.Onun üçündə önəmli bunlar.
Adətən Azərbaycanlı gənclər ŞKTR, təhsil almaq üçün müraciət etməkdə maraqlı idilər, lakin son illərdə bu azalıb. Bunu necə dəyərləndirirsiniz?
Bəli, tələbə sayında azalma var. Tələbələr, Şimali Kipr respublikasındakı universitetlərə o qədər də diqqət yetirmirlər və təbii ki, bunun bir neçə səbəbi var. Başqa ölkələrdə seçimlər aparırlar. Azərbaycanlı gənclər yaxın ölkələrə getməyə üstünlük verirlər. Təhsil standartımız çox yaxşıdır. İngilis dilində 21 universitetimiz var. İngilis dilini öyrədirlər. Bölmələrimiz həddən artıq çoxdur. Mən yenə də bu zəngi edə bilərəm. Nümayəndəliyimizdən gəlib universitetlərimiz haqqında məlumat ala bilərlər. Burda vücudumuzda təhsil və mədəniyyət atteşemiz var ki, Türkiyə Cümhuriyyətinin Türkiyədən başqa yalnız London və Bakıda təhsil atteşeleri var. Bu o ölkəyə verdiyimiz önəmdir, əslində verdiyimiz önəmin göstəricisidir. Sizi təkrar dəvət edirik. Onların valideynləri hələ də deyirdilər ki, ölkəmizdəki universitetlərə maraq göstərsinlər. Bacardığımız qədər kömək etməyə hazırıq.
Şimali Kipr Türk Dövlətləri təşkilatına yeni üzv seçilib.Bunu necə dəyərləndirirsiniz?
Bu həqiqətən də bütün türk dünyasının gözlədiyi tarixi hadisədir. 11 noyabr bizim üçün çox önəmlidir. Ona görə də müsbət addımın bizim üçün faydalı olacağına ümid edirik. Türk dünyasında birlik və bərabərliyin daha da güclənəcəyini ümid edirəm. Qarşıdakı dövr üçün daha yaxşı işlər görüləcək. Əks layihələr sayı kimi müşahidə olunur.
Bakı nümayəndəliyi olaraq qarşıda hansı işər görüləcək?
Əslində bir çox sahələrdə görülə biləcək çox şey var, bayaq dediyim kimi, görülməli çox şey var. Elə layihələr var ki, onları mərhələ-mərhələ həyata keçirə bilərik. Bunlar mədəniyyət sahəsində mətbuat nümayəndələri arasında əlaqələrin inkişafı və təşəbbüskarlığıdır. Təəssüf ki, illərdir mətbuat nümayəndələri iki ölkənin mətbuat təşkilatları arasında heç bir əlaqə yoxdur, ona görə də buna yenidən başlamaq lazımdır.
Biz bu istiqamətdə addımlar atacağıq. Biz arzu edirik ki, Kuzey Kıbrıs Türk Cümhuriyyətindən çeşidli qruplar gəlsin.Bunlar iş adamları, jurnalistlər, alimlər, tələbə qrupları ola bilər. Azərbaycanın münasib bildiyi kimi gəlib burada işğaldan azad elmiş torpaqları görsün, onlara bu imkan verilsin və dəvət olunsun. Çünki bura bizim qardaş ölkəmiz Azərbaycandır, çox yaxşı bilməliyik, görməliyik. Ölkəmizdə bunu xalqımızın gənclərinə izah etmək lazımdır. Bu, əlbəttə ki, ən yaxşısıdır. Mətbuat vasitəsilə vizual vasitələrlə baş verir. Ona görə də Azərbaycandan gözləntimiz budur. Qoy bizimkilər gəlib buranı görsünlər. Azərbaycan xalqının 30 il işğal altındakı torpaqlarını öz təcrübələri ilə özləri yaşadıqları kimi görsünlər.Çünki bizdə yaşadıq bu müharibəni.
Azərbaycanda yaşamağa alışa bilirsinizmi?
Təbii ki, bizim vətənimiz kimi heç bir yadlıqdan əziyyət çəkmirik. Dediyim kimi, burada özümüzü evimiz kimi hiss edirik. Çünki bir ölkəyə gedəndə insanlar ən vacib beynəlxalq insanlardır. Bilirsiniz, o şəhər sizə soyuq görünə bilər, uzaq görünə bilər, amma insanlar sizə yaxındır. Bu neqativi söndürürlər. Təbii ki, evimizi görürük. Oradan 2-ci dəfə evimizə gəldik.
Təbriz Məhərrəmoğlu
Yenigundem.az
